Iemand zei dat zij er niet was
Geen liefde geven kon
Aan haar kinderen -
Dat geloof ik niet.
Iemand zei: 'ze was zo stil
Sprak zich niet uit
Vanwege stil verdriet
Kon zij dat niet'.
Dan denk ik: hou toch op
Met dat verwijt, ze was er wél
Juist op die manier
Raak je haar kwijt.
Zie haar veerkracht
en haar aandacht en haar liefde
voor het leven
de ruimte die zij gaf.
Ik zie haar lachen, ze geniet
Ik voel me veilig dan
En weet zeker dat
Ik háár vertrouwen kan.
Empathisch begrijpen
Wanneer een vriend vertelt over zijn of haar ervaringen op de lagere school, denk ik aan de lagere school waar ik zelf op zat en wat daar vergelijkbaar of juist anders was. En ik heb de neiging om vandaaruit betekenis te geven aan het verhaal en vanuit mijn eigen ervaring te reageren. En als iemand, zoals in dit gedicht, vertelt over hoe hij of zij mijn ouders ervaren heeft denk ik: mijn ervaring is anders, zo waren zij niet. En vandaaruit reageer automatisch. Maar dat leidt niet altijd tot wederzijds begrip en verbinding.
Als ik mij wil verplaatsen in de ander, als ik wil begrijpen hoe de ervaring van de ander is, ook als die ander een heel ander persoon is dan ikzelf of een heel andere ervaring heeft, dan heb ik een andere manier van luisteren, begrijpen en reageren nodig. Met een houding van accepterende nieuwsgierigheid waarbij het niet gaat over wie heeft er gelijk, maar over hoe is het voor jou?
Carl Rogers (1902-1987) een van de grondleggers van de humanistische psychologie, noemt deze andere manier van luisteren in zijn boek ‘Mens worden’: empathisch begrijpen. Hij zegt daarover:
"Empathisch begrijpen is als je kunt aanvoelen welke gevoelens en behoeften/betekenissen er leven in de ander, als je dit kunt waarnemen van binnenuit, zoals het voor de ander is en hierover succesvol kunt communiceren met de ander.
Deze manier van begrijpen van de ander is waarschijnlijk zeldzaam. Wij ontvangen het zelden en bieden het ook zelden aan anderen. In plaats daarvan bieden we een andere manier van begrijpen aan elkaar, zoals:
- “Ik begrijp wat er mis is met jou”;
- “Ik begrijp wat maakt je dat je zo handelt”; of
- “Ik heb hetzelfde probleem ervaren en ik heb er heel anders op gereageerd”.
Dat is de wijze van begrijpen die we meestal bieden en ontvangen, een evaluatie van buitenaf.
Maar als iemand begrijpt hoe het voor mij is en welke betekenis het voor mij heeft, zonder mij daarbij te willen analyseren of beoordelen, dan ontstaat er een klimaat waarin ik kan opbloeien en groeien.
Als we kunnen begrijpen en bevestigen hoe de ander zijn/haar situatie van moment tot moment ziet en ervaart in zijn of zijn/haar eigen binnenwereld en in dit empathische proces onze eigenheid en identiteit behouden dan wordt verandering mogelijk."
Dat is een principe dat wij ook toepassen in Verbindend communiceren.
