In een mens zijn twee krachten aan het werk
Ook jij herkent ze vast en zeker wel
Soms zijn ze tegengesteld en zeer sterk
En komt je welzijn door hen in de knel
Geldingsdrang zegt dat ik aanzien verdien:
'Luister naar mij zodat ik word gehoord
Kijk goed naar mij, ik wil worden gezien
Hou steeds rekening met mij', enzovoort
Gemeenschapszin vraagt zacht: 'hoe draag ik bij?
Ik pas me aan en hou rekening met jou
Erbij horen is belangrijk voor mij
Anders verwacht ik eenzaamheid en kou'
Waar vindt een mens genoeg veiligheid dan
Zodat hij deze twee verzoenen kan?
Geldingsdrang, de zucht tot dominantie, de wil tot overwicht, is een belangrijke drijfveer in de Individualpsychologie of de individuele psychologie van Alfred Adler (1870-1937)1. Een tweede belangrijke drijfveer is de noodzaak van een sociaal leven, verbinding zoeken, de gemeenschapszin.
Die twee drijfveren zijn sterk, en soms lijken ze tegengesteld aan elkaar want als ik te veel ga domineren loop ik het risico op afwijzing van de groep. Maar als ik mijzelf te veel ga aanpassen aan de groep, verdwijn ik als het ware zelf, wat op den duur tot pijnlijke gevoelens kan leiden.
Pas als die twee drijfveren in balans zijn met elkaar kan ik mijn grenzen bewaken en aangeven en tegelijk de grenzen van anderen blijven respecteren. Ik hoef mij dan niet op te dringen aan anderen en ik hoef mij niet op te offeren. Maar om dat te kunnen doen dien ik mij eerst voldoende veilig te voelen. Veilig bij mijzelf en veilig bij de ander. Veilig genoeg om te communiceren wat belangrijk is voor mijzelf en voldoende veilig om mij af te stemmen op de behoefte van de ander. Veilig genoeg om in vrijheid te beslissen waar ik ‘ja’, ‘nee’ of ‘misschien’ tegen zeg.
Of zoals psychiater en neurowetenschapper Stephen Porges het zegt: "ons verlangen is niet alleen om ons veilig te voelen, maar om ons veilig te voelen in de armen van een ander" 2.
1. Alfred Adler was een Oostenrijks psycholoog en psychiater. Hij was evenals Carl Gustav Jung een tijdgenoot van Sigmund Freud. Naast Freud en Jung geldt Adler als de derde stamvader van de psychoanalyse.
2. Dana, Deborah A. . Anchored (p. 54). Sounds True. Kindle Edition. Stephen Porges is de grondlegger van de Polyvagaal therorie - over de neurobiologie van ons veilig voelen.
